Mekteb-i Sultani'ye Hoş Geldiniz

İlm-i heyet belki bütün ilimlerin en eskisidir. İnsanların ilk defa semayı seyrederek yıldızları ve bunların hareketlerini görmeleri üzerine işbu hadiselere dair kendi kendilerine birçok sualler irat ettikleri gün ilmi heyet doğmuş sayılır. Fakat bu sualler asırlarca cevapsız kalmıştır. Bugün ilmi heyet o kadar büyük bir inkişafa mazhar oldu ki geniş bir terkip halinde de bütün ilimleri ihtiva etmektedir denilebilir. En doğru bir tabir ile ilmi heyet görülen dünyanın ilmidir. Semadaki cisimleri, güneşi, ayı, yıldızları, kuyruklu yıldızları hulasa bütün kevakibi, bunların bünyelerini ve hareketlerinin tabi olduğu kanunları ilmi heyet bize bildirir. Bundan dolayıdır ki heyetin diğer bir ismi de "ilmi kevakip" yani "yıldızlar ilmi"dir. İlmi heyete nazaran daha mütevazı olan Kozmografya ise cihanın bir tasvirinden ibarettir. Kozmografya ilmi heyetin bulduğu malumat ve neticeleri zikrederek bunları daha basit bir tarzda izah eder ve böylece mezkûr neticeleri, mufassal olarak mütalaa eder ve vakitleri müsait olmayanların anlayabilece1deri bir şekle koyar. Denebilir ki Kozmografya ilmi heyetin iptidai bir tarzda mütalaasıdır. Bu şekli hususide ilmi kevakip -ki Arz bir cismi semavi olduğundan ilmi arz dahi buna dahildir-herkesin anlayabileceği bir şeydir. Binaenaleyh ekser insanların âlemleri idare eden ve şayanı hayret bir derecede güzel olan kanunları anlamadan ifnayı hayat eylemeleri hakikaten şayanı eseftir.

İki Kitap / Tüm Kitaplar / Yeni Kitap